فردای اقتصاد: بار دیگر نشست شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی پیش رو است و معامله‌گران بازار گوش به زنگ هستند. این نشست دوشنبه تا جمعه هفته آینده برگزار می‌شود و از این جهت اهمیت دارد که اگر طی آن قطعنامه مجددی علیه ایران صادر شود می‌تواند پرونده کشورمان را به شورای امنیت سازمان ملل ارجاع دهد و در صورت صدور قطعنامه در شورای امنیت مقدمه‌ای بر اجماع جمعی کشورها علیه ایران، تشدید تحریم‌ها و حتی گزینه‌های افراطی‌تری همچون مداخله نظامی شود. البته تمام این‌ها در سناریوی شکست مذاکرات برجام است.
اعضای شورای حکام آژانس در نشست قبلی خود در اواخر خرداد برای اولین بار طی دو سال گذشته علیه ایران قطعنامه صادر کردند. این قطعنامه که با اتهام عدم همکاری ایران با آژانس در خصوص پرونده کشف اورانیوم در سایت‌های اعلام نشده صادر شد، اگرچه انتقادی بود و لحن تندی نداشت، اما ما را یک مرحله به ارجاع پرونده کشورمان به سازمان ملل نزدیک‌تر کرد.
در همین رابطه بخوانید: صعود قیمت دلار به نیمه کانال ۳۰ هزار
پس از صدور قطعنامه شورای حکام تصور می‌شد که اگر تا نشست بعدی، برجام احیا نشود باید انتظار صدور قطعنامه دیگری را داشت که متن آن احتمالا این بار حاوی فرمول‌های حقوقی الزام‌آور، ضرب‌الاجل، محکومیت و تهدید صریح یا تلویحی به ارجاع ایران به شورای امنیت باشد. اما بر خلاف گذشته، به نظر می‌رسد فعلا نه هراسی از صدور قطعنامه وجود دارد و نه احیای برجام در آینده نزدیک انتظار می‌رود. نورمن، خبرنگار وال استریت ژورنال چهارشنبه از قول منابع خود نوشت شورای حکام در جلسه هفته آینده قطعنامه‌ای صادر نخواهد کرد. از سوی دیگر، در حالی که پیش از این رسانه‌های اسرائیل از ارزیابی‌های وزارت امور خارجه رژیم صهیونیستی و موساد درباره احتمال امضای توافق احتمالی برای احیای برجام خبر داده بودند، «تایمز آو اسرائیل» هم چهارشنبه از قول مقامات آمریکایی نوشت که توافق احتمالا در آینده نزدیک امضا نخواهد شد. برخی کارشناسان نیز تصور می‌کنند که اگر در روزهای آینده آمریکا تصمیمی درباره برجام نگیرد، احتمالا تا آبان و پیش از برگزاری انتخابات میان‌دوره‌ای کنگره ایالات متحده نباید انتظار توافق هسته‌ای را داشت.
اما صرف گمانه‌زنی‌ها از عدم صدور قطعنامه در نشست آینده نباید بهانه‌ای برای انفعال دولت رئیسی در پیشبرد مذاکرات شود. در این خصوص باید به دولت سیزدهم نسبت به تبعات صدور قطعنامه دوم علیه ایران هشدار داد. هنوز برای پیش‌بینی آنچه در نشست هفته آینده اتفاق می‌افتد زود است. گزارش جدید گروسی، دبیر کل آژانس اتمی که چهارشنبه به رویت خبرگزاری رویترز رسید همچنان بر پیشرفت برنامه هسته‌ای ایران اشاره دارد و دولت فرانسه درباره این گزارش ابراز نگرانی کرده و ادعا کرد «متاسفیم که ایران از فرصت‌های ارائه شده توسط آژانس بین‌المللی انرژی اتمی برای تعامل استفاده نکرد». از این رو نوسانات صعودی دلار در هفته آینده با اخبار مرتبط با برجام و نشست شورای حکام دور از انتظار نخواهد بود.
قیمت دلار معاملات هفته گذشته را با رشد ۲.۲ درصدی به پایان برد. نرخ ارز در معاملات پشت‌خطی آخر هفته طبق اعلام کانال‌های غیررسمی تلگرامی به ۳۰۴۰۰ تومان رسید که بیشترین قیمت از ۲۳ مرداد محسوب می‌شود.
واکنش دلار به نشست‌های قبلی شورای حکام
اما طی دو سال گذشته چه اتفاقاتی در جلسات شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی افتاده و واکنش بازار ارز به آنها چه بوده است؟
نشست اسفند ۹۹ شورای حکام؛ انصراف کشورهای اروپا از صدور قطعنامه
قبل از برگزاری نشست شورای حکام آژانس، سه کشور اروپایی (آلمان، فرانسه و بریتانیا) پیش‌نویسی از یک قطعنامه علیه ایران را به شورای حکام ارائه کرده بودند. اما نهایتا از پیش بردن آن منصرف شدند. دلار از ۲۵ به ۲۴ هزار تومان تغییر کانال می‌دهد.
نشست خرداد ۱۴۰۰ شورای حکام؛ حفظ آرامش در میانه مذاکرات
دلار در حبس بین ۲۳۷۰۰ تا ۲۴۲۰۰ تومان است. دبیر کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در نشست شورای حکام مدعی نگرانی‌های عمیقی در خصوص فعالیت‌های ایران در زمینه هسته‌ای شد. با این حال شورا با علم بر بیشتر بودن مزیت احیای برجام، اقدام به صدور قطعنامه علیه کشور نکردند تا مانعی در مسیر مذاکرات وین ایجاد نشود. البته نامه آمریکا به آژانس که در آن مدعی شد ممانعت ایران از فعالیت بازرسان، گفت‌وگوهای وین را پیچیده می‌کند و همچنین بیانیه اتحادیه اروپا با همین موضوع موجب رشد اندک (حدودا ۲۰۰ تومانی) در دلار می‌شود.
نشست شهریور ۱۴۰۰ شورای حکام؛ سفر سازنده گروسی به تهران
ده روز قبل از نشست، قیمت دلار برای برای پنجمین بار طی یک بار دیگر به کف ۲۷ هزار تومان رسیده است و حتی برای لحظاتی کوتاه وارد کانال ۲۶ هزار تومان شده است. اگرچه هیچگاه در این محدوده باقی نمانده و در برخورد به کف بتنی ۲۷ هزار تومان به بالا برگشته است. چهار روز قبل از نشست شورای حکام، رافائل گروسی به تهران می‌آید و با محمد اسلامی، رئیس سازمان انرژی اتمی ایران دیدار می‌کند. طرفین این دیدار را «سازنده» خواندند. گروسی اعلام می‌کند «نیازی به صدور قطعنامه نیست. فکر می‌کنم موفق شدیم تا فوری‌ترین موضوع را که از دست دادن قریب‌الوقوع اطلاعات دوربین‌های نظارتی بود را برطرف کنیم. ما الان یک راه‌حل داریم». قرار شد مذاکرات در وین ادامه یابد و سپس گروسی برای مذاکرات سطح بالا دوباره به تهران بازگردد. تفاهم ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی موجب تغییر انتظارات در بازار ارز شد. در اثر همین موضوع شاهد تداوم افت قیمت دلار و ورود آن به کانال ۲۶ هزار تومان بودیم. با این حال با توجه به آنکه مذاکرات وین در دولت رئیسی بر خلاف انتظارات تا آذر ماه از سرگرفته نمی‌شود و وقفه‌ای طولانی پیدا می‌کند، دلار به رشد حتی تا بالای مرز ۳۰ هزار تومان ادامه می‌دهد.
نشست اسفند ۱۴۰۰ شورای حکام؛ تفاهم مجدد ایران و آژانس با تدوین زمانبندی برای حل اختلاف
سازمان انرژی اتمی ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی برای حل مسائل باقی مانده بر روی بیانیه مشترک به توافق رسیدند. در این بیانیه یک جدول زمانبندی تعیین شده است که بنا بر آن ایران موظف است حداکثر تا ۲۹ اسفند ۱۴۰۰ توضیحات خود درباره پرسش‌های آژانس را ارائه دهد. این پرسش‌ها از جمله شامل موضوعات مربوط به سه مکانی است که به ادعای آژانس ایران درباره آنها پاسخگو نبوده است. آژانس بین‌المللی انرژی اتمی هم دو هفته فرصت دارد تا پس از دریافت این اطلاعات، آنها را مرور کرده و سوالات خود را مطرح کند. قرار است آقای گروسی تا نشست بعدی جمع‌بندی خود را به شورای حکام ارائه دهد.
نشست خرداد ۱۴۰۱ شورای حکام؛ صدور قطعنامه علیه ایران پس از ۲ سال
از آخرین دور مذاکرات وین حدود ۳ ماه گذشته و مذاکرات به کما رفته است. شورای حکام تصمیم می‌گیرد بالاخره علیه ایران قطعنامه صادر کند. دلار در واکنش، سقف تاریخی خود را می‌شکند و به بیش از ۳۳ هزار تومان می‌رسد. پس از آن وزیر خارجه جمهوری اسلامی ایران می‌گوید که تهران طی دو روز گذشته یک بسته سیاسی جدید برای احیای توافق هسته‌ای ارائه کرده است.
تبادل نظر